Bản tin đặc biệt về "người hùng" Patriot - hệ thống phòng không đang thắp lên hy vọng và bảo vệ bầu trời Ukraine, đồng thời hé lộ những thách thức và cơ hội phía trước.

Giữa những tiếng súng và khói lửa của cuộc xung đột, có một "người hùng" thầm lặng đang ngày đêm bảo vệ bầu trời Ukraine: hệ thống phòng không Patriot. Như một lá chắn kiên cường, Patriot không chỉ là một tổ hợp vũ khí, mà còn là biểu tượng của niềm tin, sự kiên cường và hy vọng về một tương lai tươi sáng hơn.

Trước khi xung đột nổ ra, Patriot từng vấp phải nhiều hoài nghi về hiệu quả thực chiến. Nhưng giờ đây, chính Ukraine đã chứng minh giá trị của nó, biến Patriot thành mục tiêu hàng đầu của đối phương. Được sản xuất bởi những "gã khổng lồ" quốc phòng Mỹ như Raytheon và Lockheed Martin, Patriot được xem là một trong những hệ thống phòng không tiên tiến nhất thế giới, có khả năng đối phó với nhiều mối đe dọa từ trên không, từ máy bay chiến đấu đến tên lửa đạn đạo.

Hãy hình dung một tổ hợp Patriot PAC-3 trị giá cả tỷ đô-la, bao gồm radar mảng pha AN/MPQ-65, trạm điều khiển, máy phát điện và 8 bệ phóng, mỗi bệ chứa 4 tên lửa đánh chặn PAC-3 với chi phí 4 triệu đô-la/quả. Radar AN/MPQ-65 có thể theo dõi đồng thời hơn 100 mục tiêu trong phạm vi 160 km, biến nó thành "trái tim" của hệ thống.

Từ hơn hai năm trước, Ukraine đã sở hữu khẩu đội tên lửa đất đối không MIM-104 Patriot đầu tiên. Quân đội Mỹ đã sát cánh cùng các binh sĩ Ukraine, theo dõi chặt chẽ hoạt động của Patriot trong cuộc chiến. Và thực tế đã chứng minh, Patriot đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ các thành phố lớn như Kiev và các cơ sở hạ tầng quan trọng trước các cuộc tấn công từ tên lửa và máy bay không người lái của Nga.

Trung tá James Compton, Phó sĩ quan điều hành Bộ tư lệnh phòng không và phòng thủ tên lửa Lục quân Mỹ, không giấu được sự thán phục trước khả năng của Patriot, đồng thời lo ngại về những khó khăn mà binh sĩ Ukraine phải đối mặt khi sử dụng hệ thống này trong giao tranh. Tuy vậy, ông cũng bày tỏ ấn tượng sâu sắc trước "cách Ukraine thích nghi với các kỹ thuật đang phát triển của Nga".

"Phần lớn những chiến tích của Patriot trong xung đột là nhờ cách điều hành và lãnh đạo đơn vị Ukraine," ông Compton khẳng định. Ukraine đã thể hiện sự linh hoạt đáng kinh ngạc trong việc điều chỉnh nhanh chóng và ưu tiên các mục tiêu. Trong các cuộc không kích lớn gần đây, Patriot đã trở thành một phần không thể thiếu của mạng lưới phòng không rộng lớn hơn của Ukraine.

Trước khi đến Ukraine, hiệu quả của Patriot từng bị nghi ngờ. Nhưng những nâng cấp hệ thống và tỷ lệ đánh chặn cao đối với tên lửa Nga, thậm chí cả những vũ khí tiên tiến nhất, đã biến nó thành một "tài sản" vô giá đối với Kiev và nhu cầu ngày càng tăng của Ukraine. Theo nhiều nguồn tin, Ukraine hiện có 6 khẩu đội Patriot đang hoạt động, nhưng vẫn cần thêm năng lực phòng không. Tổng thống Volodymyr Zelensky đã liên tục kêu gọi Mỹ và các đồng minh NATO cung cấp thêm hệ thống và tên lửa đánh chặn.

Chuẩn úy Sanjeev Jay Siva, một kỹ thuật viên tại Bộ tư lệnh phòng không và phòng thủ tên lửa Lục quân Mỹ, khẳng định rằng Patriot đã thành công trước những vũ khí tiên tiến nhất của Nga, đặc biệt là tên lửa đạn đạo Kh-47M2 Kinzhal. Ukraine tuyên bố đã bắn hạ nhiều tên lửa loại này. Ông Siva tin rằng, thành công của Patriot đến từ việc đầu tư vào nâng cấp phần mềm, cải tiến tên lửa đánh chặn và "năng lực đã được chứng minh của các đơn vị phòng không Ukraine".

Tuy nhiên, thành công nào cũng phải trả giá. Ông Siva nhấn mạnh rằng Patriot và các đơn vị phòng không tầm ngắn luôn là mục tiêu hàng đầu của đối phương, đòi hỏi phải thay đổi tư duy tác chiến. Việc ngăn chặn và phá hủy các hệ thống phòng không như Patriot là rất quan trọng để thực hiện các cuộc tấn công tên lửa hiệu quả hơn và bảo vệ lực lượng không quân. Do đó, Patriot đã trở thành một mục tiêu có giá trị cao.

Ngày 5/7, Bộ Quốc phòng Nga tuyên bố đã phá hủy hai bệ phóng và hai trạm radar AN/MPQ-65 thuộc hệ thống phòng không Patriot do Mỹ sản xuất, cùng với nhiều mục tiêu quân sự khác của Ukraine. Chuẩn úy Sanjeev Jay Siva nhấn mạnh rằng các đơn vị Patriot cần ưu tiên kỷ luật khi di chuyển, chiến thuật che chắn và ẩn núp, cũng như tìm ra các biện pháp sống sót cao hơn.

Các cuộc tấn công tên lửa gần đây của Nga nhằm vào Patriot là một đòn giáng mạnh vào lá chắn phòng không của Ukraine, đặc biệt khi nguồn viện trợ phương Tây gặp khó khăn. Ngày 4/7, Mỹ tuyên bố tạm dừng cung cấp đạn dược quan trọng, bao gồm tên lửa PAC-3 MSE cho Patriot. Oleksii, một chỉ huy phòng không Ukraine tại Kiev, cảnh báo rằng việc cạn kiệt tên lửa Patriot có thể dẫn đến thiệt hại lớn về hạ tầng và dân thường.

Chuyên gia Tom Karako từ CSIS nhấn mạnh: "Phòng không không thể thắng trong xung đột quân sự, nhưng không có nó, bạn sẽ thua nhanh chóng."