Một "cỗ máy kiếm tiền" khét tiếng của Phố Wall đang đối mặt với cáo buộc thao túng cổ phiếu ngân hàng quy mô lớn, gây chấn động giới tài chính toàn cầu.
Từng được ca ngợi là "con gà đẻ trứng vàng" trên Phố Wall, Jane Street, công ty giao dịch chứng khoán nổi danh với chiến lược định lượng siêu tốc, giờ đây đang phải đối mặt với cơn bão lớn nhất trong lịch sử. "Kiếm chác" ngon lành hơn 4,3 tỷ đô la chỉ trong hai năm ngắn ngủi tại thị trường Ấn Độ, Jane Street bỗng chốc bị Cơ quan Giám sát Chứng khoán Ấn Độ (Sebi) cáo buộc thao túng cổ phiếu ngân hàng, trục lợi từ quyền chọn thông qua một "kế hoạch hiểm độc".
Nếu tính toán toàn diện trên quy mô toàn cầu, con số lợi nhuận bất chính có thể lên tới... 20 tỷ đô la! Nghe mà chóng cả mặt! Hàng loạt nhà quản lý ở nhiều quốc gia cũng bắt đầu rục rịch vào cuộc điều tra sau động thái từ Ấn Độ.
Theo Sebi, Jane Street đã "lạm dụng" vị thế tài chính khổng lồ, sức mạnh công nghệ và thuật toán giao dịch siêu tốc để "lái" giá cổ phiếu của ba ngân hàng lớn (chiếm tới 60% trọng số chỉ số BankNifty) trong các phiên giao dịch quan trọng, đặc biệt là thời điểm đáo hạn hợp đồng quyền chọn.
Nôm na là, họ đặt cược rằng chỉ số cổ phiếu ngân hàng BankNifty sẽ biến động theo một hướng nhất định. Để chắc chắn thắng cược, họ "nhờ" thuật toán can thiệp vào giá của một vài cổ phiếu ngân hàng quan trọng bằng cách mua/bán với khối lượng "khủng" trong thời điểm "nhạy cảm". Tự mình tạo ra "kết quả" có lợi, ai chơi lại?
Sebi còn "tố" Jane Street cố tình tạo ra biến động bất thường trên thị trường, trục lợi từ sự thiếu hiểu biết của nhà đầu tư nhỏ lẻ. Báo cáo dày 105 trang của Sebi vẽ ra một chuỗi giao dịch tinh vi đến mức người ngoài ngành khó nhận ra, nhưng đủ để tạo nên cơn sóng gió trên thị trường.
Dù nổi tiếng cẩn trọng và "kín tiếng", sự tăng trưởng "nóng" của Jane Street trong 5 năm qua (doanh thu tăng gấp 10 lần!) đã khiến cấu trúc quản trị lỏng lẻo của họ trở thành điểm yếu. Không CEO, không chủ tịch hội đồng quản trị, công ty được điều hành bởi 40 "đối tác vốn". Cấu trúc "phi truyền thống" này, từng là lợi thế, giờ lại bị nghi ngờ là thiếu kiểm soát nội bộ khi "vươn vòi" sang những thị trường dễ tổn thương như Ấn Độ.
Chính trong "vùng xám" của thị trường phái sinh Ấn Độ, nơi hàng triệu nhà đầu tư nhỏ lẻ "đốt tiền" vào quyền chọn, Jane Street đã "nhìn thấy cơ hội". Từ năm 2020, họ phát triển như vũ bão, kiếm hàng tỷ đô la lợi nhuận, trong khi các nhà đầu tư nội địa "khóc ròng".
Sebi đã "ra tay" bằng hình phạt mạnh tay nhất từ trước đến nay: tạm thời cấm Jane Street hoạt động tại Ấn Độ và tịch thu hơn 550 triệu đô la "lợi nhuận bất hợp pháp". Chưa hết, họ còn mở rộng điều tra các giao dịch khác của công ty, có thể "khui" ra những con số còn "khủng" hơn.
Jane Street "cãi" rằng đây chỉ là "arbitrage chỉ số cơ bản" (tận dụng sự chênh lệch giữa thị trường chứng khoán và thị trường phái sinh). Họ phủ nhận mọi hành vi sai trái và tuyên bố sẽ "phản pháo". Tuy nhiên, những lời lẽ đanh thép từ Sebi cho thấy một "góc nhìn" hoàn toàn khác.
Vụ việc tại Ấn Độ đã lan rộng ra toàn cầu. Các cơ quan quản lý tài chính từ Mỹ, Anh đến Singapore và Hồng Kông đang xem xét lại hoạt động của Jane Street. Nhiều tổ chức tài chính đã kích hoạt chế độ rà soát rủi ro đặc biệt đối với công ty.
Mặc dù Jane Street đang có "trong tay" hơn 50 tỷ đô la vốn chủ sở hữu, hậu quả của vụ bê bối này là rất lớn: mất lòng tin từ đối tác, bị cấm cửa ở một số thị trường, và bị "soi" kỹ hơn ở những nơi khác. Một đòn giáng mạnh vào vị thế "thống lĩnh ngầm" của hãng trên thị trường phái sinh toàn cầu.